O recuncho das linguas

Aproveitamento da análise da paisaxe lingüística
no ensino secundario:  

proposta de tarefas para a didáctica de linguas.

A análise da paisaxe lingüística que nos rodea pode chegar a ser unha actividade de infinito aproveitamento á hora de comprobar cál é situación real que hoxe en día teñen as linguas na sociedade. Especialmente en territorios nos que conviven unha ou máis linguas, como é o caso de Galicia, esta análise pode achegar moitos datos sobre qué funcións sociais se lle están atribuíndo a cada unha delas, e encamiñarnos deste xeito cara a reflexión. Ademáis deste obxectivo final tan interesante, a propia análise permite realizar outras múltiples aprendizaxes lingüísticas.

Seguindo o exemplo de análise da paisaxe dos Colecamiños de Santiago de Compostela que levamos a cabo na presentación do noso grupo, elaboramos tres posibles propostas de aplicación para a ensinanza secundaria. A primeira está pensada para a materia de Lingua Inglesa, a segunda para as materias de Lingua Castelá ou Galega, e a terceira, para a de Lingua Galega ou mesmo a de Historia. As tres propostas dan conta da capacidade interdisciplinar tan enriquecedora que pode aportar traballar neste proxecto.

BLOQUE 1: aproveitamento semántico para a aprendizaxe das linguas estranxeiras (inglés)

O inglés ten cada vez máis forza como lingua na que se expresan as influencias que recibimos da paisaxe lingüística. Ademais de preocuparnos polo seu imparable avance e realizar actividades máis relacionadas coa sociolingüística, tamén podemos aproveitar as manifestacións en lingua estranxeira como material didáctico.

Unha das actividades que propoñemos sería a recompilación por parte dos alumnos de todas as manifestacións lingüísticas en lingua estranxeira que atopasen nunha determinada paisaxe. Logo, extraeríase o vocabulario existente nelas e anotaríase o significado ou a tradución ó galego no seu caso, co que resultaría un glosario de termos de temática variada. Ademais, poderíase aproveitar para repasar outros contidos (morfolóxicos, gramaticais ou de redacción) relacionados cas palabras atopadas.

A continuación, propoñemos varios exemplos dos materiais que se extraerían da paisaxe lingüística que nós analizamos e dos contidos que se poderían abordar con eles:

Just: soamente

Eat: comer

Tempos e formas verbais: eat, ate, eaten

-   

Inmate: interno (nun hospital), preso, recluso

In + mate: formación de palabras (compañeiro + dentro)

-          

Old skull: xogo de palabras con old school (vella escola, un estilo de tatuaxes) 

e skull (caveira).

-        

Sweet: lambetada, doce

Sentido figurado: cariño, miña vida (sweetie)

-         

-         

Large vegetable sharpener:

Diferencia entre: large, long e big

Sharp + en + er: formación de palabras (formación de verbo a partir de adxectivo e novamente formación de adxectivo a partir de verbo)

Variedade británica vs. americana: cookies vs. biscuits

Save + er: formación de palabras (sufixo de actor: cf. cooker, teacher)
Vocabulario. Saver: aforrador. Cf. Spender: gastador

-     

-        

-    

Kid’s pool: uso do xenitivo para expresar posesión (a piscina dos nenos)

Vocabulario:

starfish (estrela de mar),

birds swimmer (paxaro nadador), 

dolphins (golfiños)
gym: ximnasia, ximnasio

Posición dos adxectivos en inglés (antes do nome, orde cando hai máis dun adxectivo)

 To introduce: introducir, presentar a alguén

Todos os estes exemplos son do inglés, pero como vemos na imaxe de arriba, tamén podemos atopar algúns exemplos doutras linguas como:

o   Cirque du soleil

o   Cuit oeufs

o   Mens sana in corpore sano

o   Salva biscotti

BLOQUE II: actividades de revisión e corrección para a materia de lingua castelá e lingua galega coas súas literaturas.

• Esta actividade podería relacionarse cas regras de acentuación das palabras agudas, graves e esdrúxulas.

• Formación de palabras con sufixos e prefixos:

-          Posavasos, portaminas

-          Ajardinadas

• Tamén poderían empregarse como apoio para repasar cuestións sintácticas:

-          Alquilo a chicas: comparación do uso do obxecto directo e do obxecto indirecto

-          Emprego do infinitivo como imperativo: “llamar al...”

• Cuestións tipográficas e de puntuación:

-  Emprego inadecuado das maiúsculas, posiblemente debido á influencia do inglés.

-       Acentuación de maiúsculas: ECONOMIA [sic], METROPOLIS [sic]

-       Emprego de abreviaturas:

• Literatura:

- Rimas e recursos estilísticos: “contra el Vaticano, poder clitoriano” (metonimia, metáfora).

BLOQUE III: actividades en relación ca situación sociolingüística, para traballar na materia de lingua galega e literatura, Historia de España ou Historia de Galicia.

• Busca de exemplos nos que o galego marcado ideoloxicamente e nos que non.

• Emprego do galego ou do castelán en función da institución da que dependa o cartaz.

E para rematar, só nos queda dicir que esperamos que despois de todos estes exemplos vos derades conta de todo o que se pode aprender co que nos arrodea, soamente hai que levar os ollos ben abertos! ;)

Laura Berciano López

Noelia Freire Romariz

Melisa Fuentes Martínez

María Elisa Paz Barcala

Alba Rodríguez Pérez

Lidia Ruiz Otero